Иранның ұлттық музыкалық аспаптары

Иранның ұлттық музыкалық аспаптары

Түрлі халықтар мен ұлттардың музыкасы арнайы ережелер бойынша ұлттық және жергілікті негізде қалыптасты. Тарихи оқиғалар, төңкерістер, өркениеттер... ұлттық және дәстүрлі музыканың іргетасы мен негіздеріне шешуші әсер етеді. Иран музыка тұрғысынан өте ежелгі және қызықты тарихқа ие.

Лютня

Лютня – Иранда ерте заманнан бері келе жатқан музыкалық аспап. Парсы тілінде Руд, яғни «өзен» немесе «Шахруд»  (үлкен өзен дегенді білдіреді) деп аталды. Ирандықтардың басым бөлігі ислам дінін қабылдағаннан кейін және ирандық мәдениет пен өнердің арабтардың мәдениетіне ықпалынан кейін лютня арабтар арасында негізгі музыкалық аспаптардың біріне айналды. Араб тілінде бұл музыкалық аспап «Ауд», «Мархер» немесе «Керан» деп айтылады.

Меккеге ғибадатхана салуға келген ирандық суретшілер мен құрылысшылар осы қасиетті жерге өздерімен бірге лютня алып келіп, жергілікті халыққа осы музыкалық аспапта ойнауды үйреткен. Алғашында бұл аспап төрт ішекті болғанымен, кейін бесінші ішек қосылды. Бұл аспап ағаштан жасалған және салмағы жағынан басқа аспаптардан қарағанда салмағының үштен бір бөлігіне ауыр болды. Бірінші жіп жібектен, екінші, үшінші, төртінші жіптер жас арыстанның ішегінен тоқылған.

Литавр

Литавр – негізінен Иранның солтүстік-батыс аймақтарында мерекелік салтанаттарда кеңінен қолданылған әйгілі музыкалық аспаптардың бірі. Литавр күрдтер арасында кеңінен қолданылады. Осыған қарамастан, литавр Иранның әртүрлі аймаөтарында және бүкіл әлемде кездеседі. Литавр мен зурна (үрмелі аспап) әдетте топтық билер кезінде бірге пайдаланылды. Литаврда өте қатты дыбыс бар, ол тыңдаушылардың назарын өзіне аударады. Литавр цилиндрі ағаштан жасалған, екі жағында былғары керілген. Оң қолға қалың ағаш, сол қолға жіңішке таяқ алынады. Қалың таяқпен соққылар нәтижесінде қатты дыбыс шығады, жіңішке таяқша сұлулық үшін, кейде күңгірт және тыныш дыбыстарды шығару үшін қолданылады.

Гайчак

Гайчак — дөңгелек пішінді ішекті аспап, ол Иранның оңтүстік аймақтарында кеңінен таралған. Бұл аспаптың жоғарғы және төменгі жағында екі үлкен ойық бар.

Аспап былғарымен қапталған. Аспаптың төрт негізгі ішекті және 8-ден 16-ға дейінгі резонанстық ішекті бар.