Ежелгі Шуш қаласы
Шуш төменгі Загрос тауларында, Сусиана жазығында, Керче мен Дез өзендерінің арасында орналасқан. Бұл қала Шавур өзенінің шығыс жағында көтеріліп жатқан жасанды археологиялық қорғандар тобы болып табылады және қазіргі Иранның Хузестан провинциясында орналасқан.
Шуш - аймақтағы ең көне қоныстардың бірі және сонымен бірге археологиялық кешен. Оның тарихы ғасырларға созылады. Тұрғындардың алғашқы іздері б.з.б. е.. Қазба жұмыстары кезінде табылған сырланған керамика б.з.б. e. Шуша бір кездері қазіргі Иранның оңтүстік-батысындағы ежелгі мемлекет Еламның астанасы болған. Біздің эрамызға дейінгі VI - IV ғасырларда. e. — Сусиана Ахеменидтер мемлекетінің астаналарының бірі болды. Біздің эрамызға дейінгі 3 ғасырда. e. - III ғасыр e. - Парфия патшалығының астаналарының бірі. Ал 3 – 7 ғасырларда – Сасанидтер мемлекетіндегі аймақтық орталық.
Шуш ежелгі дәуірден бері күшті империялардың назарын аударды. Қаланы Ахеменидтер жаулап алды, олар қуатты Парсы империясын құрумен танымал болды. Сол кезеңде Шуш империяның маңызды діни және әкімшілік орталығына айналды. Олардың аумағында Дарий патшаның сарайы мен храмдар салынды.
Ахеменидтер дәуірінен кейін Шуш гректердің, македондықтардың және парфяндардың қоныстануының куәсі болды. Олар Александрия империясының азиялық бөлігінің үлкен аумақтарын билеген Селевкилердің негізгі қалаларының бірі болды. Тіпті Александр Македонский де Сузада көп уақыт өткізген және бұл қаланы өте жақсы көрген.
Сасанидтер дәуірінде Шуш мәдени және сауда орталығы ретіндегі мәртебесін сақтап қалды. Бірақ! Исламның келуімен олардың маңызы мен ықпалы төмендей бастады. Ислам мемлекетінің дамуының феодалдық кезеңінде Шуш қараусыз қалды, ал оның қирандылары құммен жабылып, ұмытылды...
19 ғасырдың басында бір керемет болды! Археологиялық қазбалардың арқасында Шуш қайтадан өмірге келді. Құм мен жер қабаттарының астынан көне қабырғалардың, сарайлар мен храмдардың сынықтары табылды. Бұл көне қаланың өмірі мен мәдениетінің бейнесін қалпына келтіруге мүмкіндік берді.
Археологтар француз бекінісін қайта тұрғызды – зерттеушілер өздерін және табылған заттарын ықтимал қауіптерден және жергілікті халықпен қақтығыстардан қорғау үшін салған тарихи ғимарат.
Бекініс аймақтағы шиеленіс жағдайында археологтар мен жергілікті тұрғындар үшін қауіпсіз баспана ретінде ойластырылған. Оның құрылысы француз бекінісінің сәулет өнері стилінде жүргізілді, бұл оған әдемі және әсерлі көрініс берді.
Бекініс ішінде табылған археологиялық жәдігерлерді сақтау үшін бөлмелер жасалған. Бүгінгі таңда бекініс ежелгі Шуштан археологиялық олжалар, экспонаттар мен сирек кездесетін заттарды көруге болатын мұражай болып табылады.
Бұл көне қаладағы ең үлкен сәулет құрылыстарының бірі Дарий сарайы болды. Ол Дарий I тұсында (шамамен б.з.д. 550-486 жж.) салынған. Бұл сарай Шуштағы сәулеттік ансамбльдің бір бөлігі болды. Оған сонымен қатар қабылдаулар мен рәсімдер үшін пайдаланылатын Ападана залы кірді.
Шуштағы Дарий сарайы керемет және әсерлі дизайнға ие. Бұл Парсы империясының сәулет өнері мен технологиялық жетістіктерінің жоғары деңгейін көрсетеді.
Портиктері бар гипостиль залдары, тас бағаналары мен алып астаналары, ортостатикалық және керамикалық қабырғалардың әшекейлері - бұл элементтер парсы мәдениетінің беделді және салтанатты аспектілерін атап өтетін әсерлі сәулеттік атмосфераны құрады.
Шуштағы Дарий сарайы Парсы империясының күш-қуаты мен беделінің символы ғана емес, сонымен қатар мемлекеттік шараларды, қабылдаулар мен салтанаттарды ұйымдастыруда маңызды рөл атқарды. Оның сәулеттік ұлылығы мен мәдени маңыздылығы оны Ахеменидтер дәуірінің өнері мен тарихын зерттеу үшін маңызды орынға айналдырады.
Шуштағы тағы бір қызықты тарихи орын - Даниил пайғамбардың қабірі
Даниил пайғамбардың қабірі дәстүрлі түрде ислам дәстүрімен байланысты және мұсылмандар үшін қасиетті орын болып саналады. Аңыз бойынша, Даниил пайғамбар (Ежелгі өсиет Даниел) жазаланып, арыстанға қамалғаннан кейін осы жерде жерленген, бірақ сенімінің арқасында аман қалған.
Даниил пайғамбардың қабірі мұнда дұға ету, пайғамбарды еске алу және оның шапағатын сұрау үшін келетін көптеген қажылар мен сенушілерді тартады. Көптеген адамдар бұл жермен байланысты кереметтер мен баталарға сенеді, сондықтан ол жергілікті халықтың діни әдет-ғұрыптарында маңызды. Кем дегенде, осы себепті Шушқа кем дегенде бір рет бару керек деп ойлаймыз!
Сонымен қатар, Даниял пайғамбардың бейіті зерттеушілер мен тарихшылардың назарын аударады. Ол Шуштың бай мәдени мұрасының бөлігі болып табылады және қаланың Таяу Шығыстағы дін тарихындағы маңыздылығын көрсетеді.
2015 жылы Шуш ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұралар тізіміне «Шуш – Эламның көне қаласы» нысаны ретінде енгізілді. Бұл белгі осы бірегей тарихи орынды болашақ ұрпақ үшін ерекше қорғауды және сақтауды қамтамасыз етеді.
Атауы | Ежелгі Шуш қаласы |
Ел | Иран |
Облыс | Хузестан |