Саади неліктен әлі тірі?

Саадиді парсы тілінде сөйлейтіндер мен әдебиет сүйер қауым жақсы көреді. Ол парсы прозасының шыңында тұр. Оның «Бостан» және «Гүлістан» атты екі атақты шығармасындағы өлеңдері мен әңгімелері халық аузында. Қоғамдағы көптеген адамдар өздерінің мәртебесін көрсету үшін Садидің өлеңдері мен әңгімелеріне жүгінеді.

Саадидің әдеби маңызы мен сипаттамасы

Қысқа және қарапайым тілмен жазу – оның шығармаларының екі маңызды қасиеті. Иранның ресми күнтізбесінде 1 ордибехешт  Саади күні деп аталады. Бұл күннің аталу себебі Гүлстан кітабының жазыла бастауына байланысты тойланады.. Бүгінде Саадидің пацифизмі әлемге белгілі. Шығармалары көркем прозамен адам болуды, әділеттілікті, әдептілікті, адамдардың қиянатынан аулақ болуды атап көрсетеді.

Саади ирандықтар арасында

Ирандықтар Саади сияқты ақыны барын мақтан тұтады. Аз ғана уақыт болса да Саади кесенесінде болуды халық үлкен мәртебе санайды. VII ғасырдағы осы атақты ақынның даңқы Иранның саяси шекарасынан шығып, Иранның мәдени шекарасының кеңеюінің бір бөлігі соның арқасы. Өйткені Саади өз шығармаларында татулық, мейірімділік, төзімділік, мейірімділік туралы айтқан. Иранның тағы бір атақты ақыны «Хафиз» өзінің атақты шығармасында атап көрсеткен маңызды жолдар: «Садия, аты аталмаған адам өлмейді» деген екен.

Саади жеті жүз жылға жуық уақыт бойы Ирандағы алғашқы ұстаз ретінде белгілі болып келеді. Оған ирандық отбасыларға тіл мен әдебиеттен сабақ бергені үшін алғашқы ұстаз лақабы берілді. Садидің басқа да лақап аттары - «Шейх Әжл», «Сөз шебері» және «Сөз патшасы»  Әдебиет пен поэзия адамдары оған бұл лақап есімді прозасының шешендігі, шығармаларының реттілігі үшін қойған. Саади шығармалары парсы тілі мен әдебиетін оқытудың бір көзі. Саадидің толық аты-жөні - «Әбу Мухаммад Мушаррафуддин Мослех бин Абдулла бин Мушарраф».
Саади бұл лақап атты парсылардың ең әйгілі атабағы «Әбу Бәкір бин Саад бин Зәнгидің» атынан алған делінеді. 7 ғасырда Ширазда Атабақан әулеті билік құрған болатын. Саади жас кезінде әдеби және діни ғылымдарды үйрену үшін Бағдадтағы Низамие мектебіне барады. Онда ол Шахабуддин Сухраварди мен Ибн Джузи сияқты ұлы ұстаздардың шәкірті болды. Араб синтаксисін, Құранды, фиқһ пен қағидаларды үйренгеннен кейін Хиджаз, Шам және Кіші Азия елдеріне дәріс беруші ретінде саяхаттады.

«Бостан» мен «Гүлістан» Саадидің екі әлемдік шығармасы.

Саади өзінің «Бостан» атты алғашқы кітабын осы сапарда жазды. «Бостан» – өлең кітабы. Саади хижраның 655 (м. 1257) жылы Ширазға оралғанда оны Әбу Бәкір бин Саад бин Зәнгиге сыйға берді. Guardian журналы Саадидін Бостанын адамзат тарихындағы үздік 100 кітаптың қатарына қосты.

«Гүлістанның» жазылу тарихы Бостаннан бөлек. Саади «Гүлістанды» шамамен алты айда жазды. Бұл кітап өмірлік сабақтарға толы. «Патшалар өмірбаяны», «Дәруіш әдебі», «Қанағаттың қасиеті», «Тыныштықтың пайдасы», «Махаббат пен жастық», «Әлсіздік пен кәрілік», «Тәрбиенің әсері» және «Сөйлеу өнері» сияқты тақырыптағы өлеңдер «Әдеп» кітабының сегіз тарауында осыны көрсетеді. Саадидің бұл кітаптағы сөздері халық арасында мақал-мәтелге айналған..

Саадидің кесенесі

Саадидің кесенесі Ширазда орналасқан. «Саадие» деп аталатын бұл кесене Фехандеж тауының етегінде орналасқан. Бұл жер Саади ханқасы (ғибадатхана) болған дейді. Ханқа – гурулар мен дервиштер тұратын жер. Биік төбесі бар сегіз қырлы үйді салып, аяқтау үшін ең жақсы ирандық сәулет өнері қолданылған. Бұл сарайдың жасыл ортасы мен бағы бүгінде Иран әдебиеті мен өнерінің көптеген адамдарының анасы әрі панасына айналды.

21 сәуір,Иран күнтізбесі бойынша 1 ордибехешт Саади күні болып аталынады.